Đồng Hới , tên cổ là Động Hải, là thành phố trực thuộc tỉnh Quảng Bình ở vùng Bắc Trung Bộ Việt Nam. Thành phố này nằm giữa quốc lộ 1A và đường Hồ Chí Minh và bên tuyến đường sắt Hà Nội - Thành phố Hồ Chí Minh với ga Đồng Hới là một trong những ga chính, có sông Nhật Lệ chảy qua. Đây là tỉnh lỵ tỉnh Quảng Bình. Đồng Hới giáp với Biển Đôngở phía đông với 12 km bờ biển cát trắng, huyện Bố Trạch ở phía tây và phía bắc, giáp huyện Quảng Ninh, di sản thiên nhiên thế giới vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng cách Đồng Hới 50 km về phía tây bắc. Đồng Hới đã từng là nơi chúa Nguyễn xây thành Đồng Hới, lũy Thầy để làm tiền tuyến chống đỡ Đàng Trong trong thời kỳ chiến tranh Trịnh-Nguyễn. Trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam bị không lực Hoa Kỳ san phẳng và sau chiến tranh thị xã được xây dựng lại. Trước năm 1976, đây là tỉnh lỵ tỉnh Quảng Bình, từ năm 1976-1989, thị xã này thuộc tỉnh Bình Trị Thiên. Tháng 7 năm 1989, ba tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị Thừa Thiên được tách ra, thị xã này là tỉnh lỵ tỉnh Quảng Bình. Ngày 16 tháng 8 năm 2004,Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định thành lập thành phố Đồng Hới trên cơ sở thị xã Đồng Hới.

1. Lịch sử

Các hiện vật khai quật tài Bàu Tró đã cho thấy người Việt đã đến định cư ở khu vực này từ 5000 năm. Trải qua một thời kỳ dài trong lịch sử, đây là khu vực tranh chấp giữa Vương quốc Champa và Đại Việt. Lịch sử Đồng Hới có thể xem bắt đầu từ thời kỳ Lý Thường Kiệt đưa quân vào dẹp loạn Chiêm Thành và xây dựng nơi đây thành trấn biên cho Đại Việt. Lịch sử đô thi thị Đồng Hới có lẽ được tính từ thời kỳ chúa Nguyễn Hoàng vượt dãy Hoành Sơn để tránh bị Chúa Trịnh tiêu diệt. Các đời Chúa Nguyễn sau này đã cho xây dựng Thành Đồng Hới để làm trấn biên phía bắc Đàng Trongchống lại các cuộc tấn công của Chúa Trịnh. Đào Duy Từ - một nhà chính trị, quân sự quê ở Thanh Hóa đã đi theo Chúa Nguyễn vào Nam lập nghiệp và đã chỉ đạo xây dựng Thành Đồng Hới. Cùng với việc xây dựng thành là việc phát triển thị (chợ búa, dân cư) sinh sống trong và xung quanh khu vực thành. Ngày nay, dấu vết còn lại của Thành Đồng Hới và Quảng Bình Quan vẫn còn hiện diện. Trong thời kỳ Pháp thuộc, Đồng Hới là một thị trấn nhỏ tỉnh lỵ của Quảng Bình. Nơi đây đã có trường Saint Marie. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, quân đội Pháp đã sử dụng sân bay Đồng Hới để chống phá Việt Minh và Pathet Lào ở khu vực Bắc Trung Bộ và Trung Nam Lào. Trong thời kỳ Không quân Mỹ đành phá miền Bắc Việt Nam, cũng như Quảng Bình, Đồng Hới bị bom B-52 của Không quân Mỹ tàn phá nặng nề. Chứng tích của sự tàn phá này còn sót lại hiện nay có thể thấy là Nhà thờ Tam Tòa. Sau năm 1975, Tỉnh Bình Trị Thiên được thành lập trên cơ sở 3 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên, Đồng Hới là một thị xã. Sau khi Tỉnh Bình Trị Thiên được tách ra như cũ vào ngày 1 tháng 7 năm 1989, thị xã Đồng Hới trở thành tỉnh lỵ Quảng Bình và được đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng. Năm 2004, Thủ tướng Chính phủ đã có Nghị định thành lập Thành phố Đồng Hới (đô thị loại 3) trên cơ sở diện tích và dân số của thị xã Đồng Hới. Thành phố Đồng Hới có Bệnh viện Cuba do Chính phủ Cuba tặng sau năm 1975.

2. Vị trí địa lý và điều kiên tự nhiên

Đồng Hới nằm gần cửa sông Nhật Lệ. Theo đường bộ (quốc lộ 1A), Đồng Hới cách Hà Nội 486 km về phía nam, cách Vinh 195 về phía nam, cách Huế 172 km về phía bắc, cách Thành phố Hồ Chí Minh 1238 km về phía bắc. Tổng diện tích 155,71 km², nội thị là 55,47 km2, diện tịch đất ngoại thị: 100,24 km2; Tổng dân số theo điều tra năm 2009 là 108.526 người (54.764 nữ và 53.752 nam), dân số thành thị là 71.620 người, nông thôn là 36.908 người. Nguồn nước ngọt cung cấp cho thành phố được lấy từ Bàu Tró - một hồ nước ngọt tại thành phố, nơi lưu trữ nhiều hiện vật của văn hóa Bàu Tró. Đồng Hới có 12 km bờ biển với các bãi tắm đẹp (Nhật Lệ, Bảo Ninh, Quang Phú). Sông Nhật Lệ chảy qua Đồng Hới là một con sông đẹp, là con sông do Sông Kiến Giang và Sông Long Đại hợp thành. Phía tây Đồng Hới là dãy núi bao bọc mà theo quan niệm Phong thủy là "hậu chẩm", phía trước là sông và và biển có đồi cát Bảo Ninh án ngữ như bức bình phong. Nếu tin theo thuật phong thủy thì đây là "cát địa". Trước đây, Bảo Ninh bị cách trở với Đồng Hới nhưng sau khi có cầu Nhật Lệ, khu vực này đã đô thị hóa, là nơi có các khu nghĩ dưỡng.

3.  Hành chính

Đến thời điểm năm 2009, thành phố Đồng Hới có 16 đơn vị hành chính gồm 10 phường 6 xã:

4. Dân số

Tổng dân số theo điều tra năm 2009 là 108.526 người (54.764 nữ và 53.752 nam), dân số thành thị là 71.620 người, nông thôn là 36.908 người. Mật độ dân số nội thị 1291 người/km2, mật độ ngoại ô là 368 người/km2^.

5. Hệ thống Giao thông

Đồng Hới là nơi có các tuyến đường bộ, đường sắt, đường thủy và đường hàng không.

·         Đường bộ: quốc lộ 1A và đường Hồ Chí Minh. Để tăng cường an toàn giao thông và tốc độ lưu thông, một đường tránh đang được xây dựng. Đường tránh này có 4 làn xe, 2 làn gom dân sinh và dài 23 km

·         Đường sắt: theo đường sắt Bắc Nam tại ga Đồng Hới, cách ga Hàng Cỏ khoảng 500 km về phía nam;

·         Đường thủy: cảng Nhật Lệ; Cảng Gianh; Cảng Hòn La (50 km phía bắc Đồng Hới), nằm trong khu kinh tế Hòn La

·         Đường hàng không: sân bay Đồng Hới được khánh thành ngày 19/05/2008, đến thời điểm tháng 6 năm 2009, có tuyến bay nối Sân bay quốc tế Nội Bài ở Hà Nội. Từ ngày 1 tháng 7 năm 2009, có thêm tuyến bay nối với Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất (Thành phố Hồ Chí Minh của Vietnam Airlines)

6. Điều kiện Kinh tế

Công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng (gạch men, xi măng, nhôm), đánh bắt và nuôi trồng thủy- hải sản, thương mại. Trong giai đoạn 2001-2005, tăng trưởng GDP bình quân của Đồng Hới là 12,5%, sản xuất tiểu thủ công nghiệp theo hướng tăng dần tỷ trọng dịch vụ và công nghiệp trong cơ cấu kinh tế. Đồng Hới có 1556 doanh nghiệp tiểu thủ công nghiệp. GDP đầu người năm 2005 của Đồng Hới là 750 USD, thu ngân sách đạt 56,52 tỷ đồng. Năm 2008, thu ngân sách trên địa bàn Đồng Hới đạt 189 tỷ đồng, năm 2011 đạt 400 tỷ đồng. Thành phố này có Khu công nghiệp tây bắc Đồng Hới.

6. Phát triển Du lịch

Thành phố Đồng Hới là nơi nghỉ ngơi của du khách đến tham quan di sản thế giới: Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, tắm biển tai Bãi biển Nhật Lệ, Đá Nhảy và suối nước khoáng Bang, khu nghỉ mát SunSpa Resort tại thôn Mỹ Cảnh xã Bảo Ninh. Ẩm thực chủ yếu: các món ăn hải sản, Khu du lịch SunSpa phục vụ thực khách đủ các món Âu-Á. Bảo tàng chiến tranh tại xã Nghĩa Ninh. Thành phố có 98 khách sạn và nhà khách các loại. Năm 2005, lượng du khách đến tham quan đạt 300.000 người.

7. Các đặc điểm và công trình nổi bật

·         Bàu Tró: với những di chỉ được tìm thấy tại đây như các công cụ bằng sinh vật biển như ốc, sò... và các công cụ bằng đá. Qua nghiên cứu cho thấy chúng có niên đại khoảng 5000 năm. Mùa hè năm 1923, hai thông tin viên người Pháp thuộcViện Viễn Đông Bác cổ là Max và Depiruy) đã phát hiện di chỉ khảo cổ học Bàu Tró. Cuối mùa hè năm 1923, nhà địa chất kiêm khảo cổ học Etinen Patte đã tổ chức khai quật Di chỉ Bàu Tró và công bố kết quả nghiên cứu trong một báo cáo trên tập san Trường Viễn Đông Bác Cổ nhan đề: "Về một di chỉ thời tiền sử đá mới, đống vỏ sò Ở Bàu Tró, Tam Tòa gần Đồng Hới". Hiện vật thu được còn tàng trữ tại Bảo tàng lịch sử việt Nam, gồm: 46 rìu đá, 140 mảnh tước, 2 hòn đá bằng thạch anh, 1 dụng cụ đá dùng để tu chỉnh ép, 14 bàn nghiền hạt, 1 chì lưới, 1 số thổ hoàng (đá son), 1 đốt xương sống cá, vỏ sò, mảnh gốm

·         Quảng Bình Quan: Đây là một chốt trên đường kinh lý Bắc Nam trước kia. Trước kia khi không có Cầu Dài, đường kinh lý Bắc Nam bắt đầu từ Đại Học Quảng Bình, đi về phía Quảng Bình Quan theo đường Hữu Nghị, Thống Nhất, Nguyễn Hữu Cảnh, rồi từ đó qua chợ bắt đò (thuyền) sang Bảo Ninh rồi từ đó đi Quảng Ninh, vào Miền Nam. Sau này có cầu Dài thì người ta đi theo đường 1A như hiện nay.

·     Thành Đồng Hới: Đây là một bộ phận nằm trong tổng thể các di tích quân sự của Đồng Hới vào thời kì Trịnh - Nguyễn phân tranh. Thành Đồng Hới qua các thời kỳ (nhà Nguyễn - Pháp thuộc)là tỉnh lỵ của Quảng Bình. Trong thành có các công trình: nhà ở của Quan( Ủy ban Tỉnh Ủy hiện nay) ; Nhà lính (Bộ Chỉ Huy quân sự hiện nay); nhà tù (Hiện nay không còn sử dụng, giờ là chỗ Công ty công trình đô thị), nhà của cảnh sát (Sở cảnh sát hiện nay), sân vận động... Tường thành được xây bằng gạch cao khoảng 6m. Nay di tích này chỉ còn một số đoạn lẻ tẻ ở Đồng Hới, nhìn rõ nhất từ trên bản đồ là một hào nước xung quanh thành theo kiến trúc thành xưa.

·         Lũy Thầy: Được xây dựng vào thời kì Trịnh Nguyễn phân tranh. Do chúa Nguyễn Phúc Nguyên ra lệnh cho tổng đốc Đào Duy Từ xây dựng nhằm bảo vệ biên giới Đàng Trongcủa nhà Nguyễn. Thành được đắp bằng đất có chiều dài 8 km bao quanh thành Đồng Hới. Nay có thể nhìn thấy lũy Thầy từ đường Quách Xuân Kỳ và phía Tây phường Phú Hải, đoạn đê này giờ có tên đường là Trương Định, thành phố Đồng Hới.

·         Nhà thờ Tam Tòa, được xây năm 1886. Hàn Mặc Tử đã được rửa tội ở đây vào năm 1912 với tên thánh là Franois Nguyễn Trọng Trí). Trong 8 năm từ 1964 đến 1972, không quân Mỹ đã ném bom miền Bắc Việt Nam, nhà thờ Tam Toà cũng bị bom đánh sập chỉ còn lại tháp chuông. Nhà thờ Tam Tòa, tháp nước, cây đa Hải Đình, là những điểm dùng để định vị thị xã từ trên cao nên vẫn còn sau các cuộc đánh bom của quân mỹ, còn lại thị xã Đồng Hới bị san phẳng.

Hoàng Công Hậu

Đóng góp ý kiến Bản in
Họ và tên
Nội dung hỏi
	Mã xác nhận: 1557